ลายน้ำบนภาพ และ การแชร์ภาพบนโซเชียลมีเดียกับประเด็นการละเมิดลิขสิทธิ์ภาพ

               เริ่มแรกที่ผมได้รับคำถามมาเกี่ยวกับลิขสิทธิ์ในภาพถ่ายซึ่งได้มีการนำขึ้นโพสต์กันในสื่อโซเชียลมีเดียต่างๆอย่างเปิดเผย ผมเลยตั้งใจว่าจะพูดในเรื่องลิขสิทธิ์ภาพแบบครอบคลุมตั้งแต่เริ่มต้นจนจบ แต่เนื่องจากยิ่งเขียนยิ่งยาวเกรงจะไม่อ่านกัน ในครั้งนี้จึงขอพูดถึงเพียงประเด็นที่ถามมาเท่านั้นแล้วในครั้งต่อๆไปจะนำในส่วนอื่นมาเพิ่มเติมให้ครับ

                คำถามมีว่า จำเป็นหรือไม่ที่จะต้องลงลายเซ็น(ลายน้ำ)กำกับไว้ในภาพที่เราถ่ายแล้วจึงนำมาโพสต์ในโซเชียลมีเดีย(ที่จริงถามเพียงFacebook) ถึงจะทำให้ผู้อื่นนำไปใช้ไม่ได้
                เรื่องนี้เป็นเรื่องที่ผู้ถามกังวลว่าภาพของตนจะมีคนเอาไปใช้โดยไม่ยินยอมเพราะไม่อาจป้องกันการทำซ้ำภาพได้ (โดยระบบและเทคโนโลยียากที่จะป้องกัน)  
                มาเริ่มกันเลยครับ การถ่ายภาพคือการสร้างสรรค์งานศิลปกรรมอย่างหนึ่งซึ่งมีลิขสิทธิ์ตามกฎหมายของไทย ผู้ถ่ายภาพคือ ผู้สร้างสรรค์ผลงานและได้ไปซึ่งลิขสิทธิ์ในภาพที่ถ่ายออกมานั้นทันทีโดยไม่จำต้องไปจดทะเบียน เว้นแต่ ภาพถ่ายนั้นเป็นภาพที่รับจ้างถ่ายผู้ว่าจ้างจะเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ (วิธีแก้ไขเอาไว้ครั้งหน้าครับ)และผมขอทำความเข้าใจก่อนว่าการนำภาพต่างๆมาแสดงไว้ในที่สื่อโซเชียลมีเดียใดนั้น ต้องดูเงื่อนไขที่เจ้าของระบบได้ตั้งขึ้นและผู้ใช้ได้ตกลงยินยอมไว้ตั้งแต่ตอนสมัครเข้าใช้งานหรือ ที่ได้ปรับปรุงขึ้นใหม่ด้วย หากมีข้อตกลงในทำนองว่าให้เจ้าของระบบและหรือผู้เข้าชมสามารถทำซ้ำ และหรือ นำไปใช้ได้ด้วย เช่นนี้ คงห้ามการนำไปใช้ต่อได้ยากหน่อย แต่ก็ไม่ใช่ว่าจะหมดหนทางป้องกันเสียทีเดียว หนึ่งในวิธีที่นิยมกันคือการลงลายน้ำบนภาพที่นำขึ้นแสดง เพราะลายน้ำจะติดไปกับภาพเมื่อมีคนนำภาพของเราไปแสดงต่อผู้ชมก็จะเห็นลายน้ำของเจ้าของภาพด้วย แต่ท่านจะเห็นว่าในเพจที่ปรึกษากฎหมาย นิติ ลอว์ นี้ บางภาพก็มีลายน้ำบางภาพก็ไม่มี เหตุผลเพราะในทางกฎหมายแล้วมันไม่จำเป็นครับ จะมีหรือไม่ เจ้าของภาพก็ยังคงมีลิขสิทธิ์ในภาพนั้นอยู่ดี แต่การมีลายน้ำก็เป็นประโยชน์อย่างที่กล่าวไปแล้วข้างต้น คำตอบของคำถามนี้คือ มีดีกว่าไม่มีครับ

               

               ทีนี้มาถึงเรื่องการแชร์ภาพ เนื่องจากหลายโซเชียลมีเดีย โดยเฉพาะ Facebook มีคำสั่ง “แชร์” ซึ่งสามารถส่งต่อภาพของเราโดยผู้ใช้งาน Facebook คนอื่นได้ การแชร์ไปยังหน้าเพจต่างๆนั้นเป็นการเผยแพร่ตามกฎหมาย จะมีความผิดหรือไม่ ผมเห็นว่าไม่ผิด เพราะเป็นการให้อนุญาตไว้ล่วงหน้า หรือ โดยปริยายแล้ว อีกทั้ง การแชร์ คือส่วนสำคัญของ โซเชียลมีเดียสังคมที่เน้นการแบ่งปันข้อมูลข่าวสารต่างๆ และเจ้าของภาพยังต้องยอมรับเงื่อนไขของการแบ่งปันข้อมูลนี้ก่อนที่จะลงทะเบียนเข้าใช้ระบบครั้งแรกและยังมีที่ปรับปรุงขึ้นมาใหม่เป็นระยะๆด้วย อีกทั้งการแชร์ไปนั้นระบบจะระบุที่มาของภาพว่ามาจาก Facebook ของใคร ไม่ทำให้ผู้อื่นเข้าใจว่าผู้แชร์เป็นเจ้าของภาพ แต่ถ้ามีการทำซ้ำภาพ และหรือ แก้ไขภาพทั้งหมดหรือแต่งส่วนหนึ่งส่วนใด แล้วนำไปโพสต์อ้างว่าเป็นภาพของตน หรือนำไปเผยแพร่โดยเจตนาให้ผู้อื่นเข้าใจว่าเป็นผลงานของตน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในทางการค้า หรือการสนับสนุนการค้าหรือหากำไร เช่นนี้ เป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ชัดเจน มีความผิดตามกฎหมายและ เรียกค่าเสียหายได้ครับ แต่ถึงแม้จะมีการยินยอมอยู่ในระดับหนึ่งแล้วก็ตาม การที่จะนำภาพของผู้อื่นไปใช้หรือเผยแพร่ต่อก็ควรแจ้งให้เจ้าของภาพได้ทราบ หรือให้เครดิตเจ้าของภาพไว้ด้วย จะได้ไม่ต้องมีปัญหากันภายหลังครับ